دعای مجیر در بین دعاها از جایگاه بلندى برخوردار است و از حضرت رسول (ص) روایت شده و دعایى است که جبرئیل براى آن حضرت هنگامى که در مقام ابراهیم مشغول نماز بودند آورد و کَفْعَمى در «بَلَدُ الأَمین» و «مصباح» این دعا را ذکر نموده و در حاشیه آن به فضیلت آن اشاره کرده، از جمله اینکه هر که این دعا را در «ایام البیض» [روزهاى سیزدهم و چهارهم و پانزدهم] ماه رمضان بخواند گناهش آمرزیده میشود، هرچند به عدد دانه هاى باران و برگهاى درختان و ریگ هاى بیابان باشد؛ و خواندن آن براى شفای بیمار و اداى دین و بی نیازى و توانگرى و رفع غم و اندوه سودمند است.
آشنایی با ساختار و شاکله دعای مجیر
این دعا دارای هشتاد و هشت بند است که به خاطر تکرار شدن کلمه «مجیر»، (به معنای پناه دهنده) در تمام بندها دعای مجیر نامیده می شود. دعای مجیر در مکان و زمانی مقدس، توسط واسطه ای چون حضرت جبرئیل، بر وجود نازنین رسول خدا نازل می شود، بنابراین آثار و برکات فراوانی است. در این دعای مقدس در هر بند خداوند با ذکر دو نام مثل «دَائِمُ» و «قَائِمُ» مورد خطاب قرار میگیرد و پیش از هر نام به ترتیب با «سُبحانَکَ» و «تَعالیتَ» تنزیه میشود و در پایان هر بند عبارت «أَجِرْنَا مِنَ النَّارِ یا مُجِیرُ» (ما را از آتش پناه دهای پناهدهنده) آمده است. میان دو نامی که در هر بند آمده است گاه به ظاهر هیچگونه ارتباطی نیست مانند: قاهر و طاهر، سمیع و سریع؛ و گاه ارتباط معنایی یا لفظی دارند.
در حدود ۵۰ بند از این دعا نامهایی از خداوند کنار هم قرار گرفتهاند که به گونهای با هم ارتباط دارند. گاه این رابطه رابطه معنایی و روشن است مانند: غنیّ و مُغنی، واحِد و اَحَد، واسِع و مُوسِّع؛ وگاه ارتباطشان نیاز به تأمل بیشتری دارد مانند: حیّ و قیّوم، سیّد و صمد، وکیل و عدل؛ و گاه این دو نام حتی از نظر حروف مشابهت دارند مانند: رشید و مُرشِد، نور و مُنوِّر، نصیر و ناصر، صبور و صابر؛ و گاه میان آن دو تضاد معنایی برقرار است مانند: ضارّ و نافع، خافض و رافع، مُقدِّم و مؤخِّر؛ ظاهر و باطن، مُحیی و ممیت.
فرازهای پایانی این دعا مشتمل بر آیات ۸۷ و ۸۸ سوره انبیا و آیه مشهور به ذکر یونسیه است: «سُبْحَانَک یا ذَا الْعِزِّ وَ الْجَمَالِ تَبَارَکتَ یا ذَا الْجَبَرُوتِ وَ الْجَلالِ سُبْحَانَک لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ سُبْحَانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَ نَجَّینَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَ کذَلِک نُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکیلُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِی الْعَظِیمِ».
آثار و فضایل دعای مجیر
آثار و فواید دعای مجیر به نقل از حضرت جبرئیل امین
حضرت جبرئيل پس از تعلیم این دعا به پیامبر فرمودند: به بركت اين دعا به زمين مىآيم و به آسمان مىروم. اين دعا بر خانهها و حجرههاى بهشت نوشته شده، هر كسى آن را پيوسته بخواند، از هر آفت و آسيب محفوظ مىماند، و همنشين رسول خدا در بهشت بوده، و در روز محشر صورتى زيبا مانند ماه در شب چهارده خواهد داشت.
هر كسى سه روز روزه بگيرد و هفت بار اين دعا را بخواند، سپس بخوابد، پیامبرخدا صلىاللهعليهوآله را در خواب مىبيند، و هر كس ده بار بخواند، خدا وى را در قيامت سوار بر بُراقى از نور مىكند كه زين آن از زبرجد (زمرّد) سبز است. وقتى در محضر الهى قرار میگیرد، مردم وى را يكى از پيامبران مىپندارند. ثواب اين دعا به شمار نمىآيد.
اگر دريا مركّب و درختان قلم و آدم و جنّ و پرى نويسنده گردند، ثواب آن را نمىتوانند بنويسند. مريض بدان شفا يافته، بدهى ادا شده، فقير بىنياز گشته، بنده آزاد شده، غم و غصّه برطرف گرديده، گرفتارى رفع شده، ستم ستمگران برطرف گرديده، و مکر شيطان رفع مىشود. اگر كسى چيزى گم كند يا از وى بدزدند، چهار ركعت نماز بخواند، در هر ركعت يك بار «حمد» و يازده مرتبه سوره «توحيد:، سپس اين دعا را بخواند و بنويسد و زير سر بگذارد، كه خدا گمشدهاش را بدو بازمىگرداند. اگر خالصانه بر مُردهاى خوانده شود، زنده مىگردد يا بر كوه خوانده شود، متلاشى مىشود.
جبرئيل افزود : هر كسى ده بار آن را بخواند، ضامن مىشوم كه خدا عذابش نكند. اگر براى حاجت و خواستهاى آن را بخوانند، برآورده مىشود، براى دفع و راندن دشمنى بخوانند، دور مىگردد.اسم اعظم در آن است! جبرئيل از حضرت محمّد صلىاللهعليهوآله خواست كه آن را به كسى نياموزد مگر آن كه فردى صالح و شايسته و مورد اعتماد باشد. تمام اسامى كه خدا به بركت آنها مردمان و آفريدههايش را خلق كرد، در اين دعاست .
محافظت در برابر ناملایمات دنیا
اگر کسی با محتوا و مضامین این دعا که سراسر آن ذکر اسامی مقدس پروردگار است آشنا باشد می بیند که در این دعا سراسر اسامی و نامهای مقدس خداوند است که انسان در آن خدا را به صاحب این اسامی قسم می دهد و در هر فراز از دعا خطاب به خدا می گوید من به تو پناه می برم ای کسی که پناه همه پناه جویان هستی در هر بند از دعا نیز پس از اسماء حسنی ذات باریتعالی عبارت (اجرنا من النار یا مجیر) تکرار می شود.
این اذکار و پناه جستن، به مثابه یک پاک کن قدرتمند است که می تواند کلیه آثار و آلودگی هایی که در طول عمر در قلب و روح آدمی نشسته است را از بین ببرد. اما اثر دیگری که برای این دعا ذکر شده شفای دردها و بیماریهاست چرا که پیامبر رحمت (صلی الله علیه و آله) فرمودند: برای اینکه بیماری ها و ناملایمات از شما دور شود مضامین دعای مجیر را مرتب تکرار کرده و بر زبان جاری کنید.
ادای دین و رفع غم و اندوه زندگی
افراد مقروض وقتی به برترین پناهگاه عالم که همه از او استمداد می طلبند، پناه می برند طبعاً خداوند نیز ابواب رحمت خود را به روی آنها می گشاید. نکته دیگر در فضایل این دعا، برطرف شدن غم و اندوه و کدورتها از وجود انسان است. کسی که این دعا را قرائت می کند صاحب این دعا را فردی عادی نمی داند و نمی بیند بلکه او معتقد است که این دعا نازل شده از آسمان و از مصدر فیض است.
بنابراین آن هنگام که انسان به این مصدرو منبع فیض در عالم تکیه می کند، در اصل بزرگترین تکیه گاه روحی خود در عالم وجود را یافته است و طبیعی است که با یاد و ذکر او تمام غمها، اندوه ها و کدورتها را فراموش می کند. آنچنان که قرآن کریم می فرماید: الا بذکر الله تطمئن القلوب.
امید به درگاه خداوند بخشنده مهربان
مهمترین خواست خداوند این است؛ هنگامی که از همه جا نا امید و بریده ایم و جزء خداوند به هیچ چیز دیگری امید نداریم به درگاه خداوند دعا کنیم هنگامی که با خلوص نیت باشد به طور حتم مستجاب خواهد شد؛ حتی اگر گناهان به اندازه ریگهای بیابان، آب دریا و گیاهان باشد بخشیده میشود. دعای مجیر مهمترین ابزاری است که خداوند تمام سختیها، غم و اندوه و مشکلات را رفع میکند و ماندگارترین، ثابتترین و سالمترین شرایط را برای کسی که آن را بخواند مهیا میکند. خداوند به حضرت موسی(ع) میفرماید: بندگانم هر گاه از همه جا ناامید شوند و فقط به خدا امید داشته باشند آنگاه تمام سختی هایشان توسط خداوند رفع میشود.
گفتن جمله ؛ أَجِرْنَا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ، خود گواه بزرگی برای این است که دعای مجیر بهترین ابزار و ماه رمضان بهترین ماه و روزهای ۱۳ تا ۱۵ رمضان بهترین زمان برای از بین رفتن گناهان، سختیها و اندوه است در حقیقت دعای مجیر برای رفع غم و اندوه، آمرزش گناهان، ادای قرض مقروضین بسیار توصیه شده و دارای فضلیت بسیار است.
دوره ای از معارف توحیدی
«مجیر» یک دوره از معارف توحیدی است که در قالب دعا مطرح میشود و در کل با نگاه توحیدی به مسئله معرفتشناسی و خداشناسی میپردازد. «دعای مجیر» دعایی است که در آن به صورت مداوم و مرتب درباره تنزیه خدا صحبت میکند و مومن با گفتن سبحانک به منزه بودن خداوند از عیب، نقص و هر چیز ناپسندی اشاره میکند. در این دعا مومن خداوند را با اسماء نیکو میخواند بنابراین از دیگر ویژگی های «دعای مجیر» به زبان آوردن اسماء حسنی است که خداوند دارد.
این دعا مصداق بارز خواستن و خواندن خدا با نام نیکو است به طوریکه در بند اول بلندمرتبهگی و رحمانیت پروردگار خوانده میشود و در بند دوم به رحیم بودن و صفت کریم بودن خالق یکتا اشاره میشود. بند سوم «دعای مجیر» به مالکیت خداوند و اینکه اختیاردار همه چیز است اشاره دارد و بر همین اساس هر یک از بندهای این دعا یک ویژگی از خداوند را معرفی میکند. در بخشی از «دعای مجیر» مومن میگوید که از آتش درونمان به خدا پناه میبریم، زیرا خداوند مجیر یعنی پناهبخش است و از همین حیث این دعا، دعای پر فضیلتی است.
ایام البیض چیست؟ – اعمال این 3 شب
اَیامُ البیض (به معنای روزهای سفید)، به روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه قمری گفته میشود. در روایات بر روزه گرفتن در این ایام تأکید شده است. نزد شیعیان، ایام البیض رجب و در مرتبه بعد شعبان و رمضان، از اهمیتی ویژه برخوردار است.
اعتکاف رمضانیه(ایام البیض) از روز سیزدهم ماه مبارک رمضان آغاز شده و در روز پانزدهم پایان می یابد.اما برای این سه روز اعمال خاصی ذکر شده است که در زیر باختصار اشاره می گردد:
شب سیزدهم:
اول لیالی بیض است دارای چند عمل است:
اول: غسل
دوم: چهار رکعت نماز بخواند، در هر رکعت «یک بار» سوره «حمد» و «بیست و پنج بار» سوره «توحید».
سوم: دو رکعت نماز که در «اعمال شب سیزدهم» رجب و شعبان بیان شد؛ در هر رکعت پس از سوره «حمد» سورههای «یس» و «تَبارَک المُلک» و «توحید» را بخواند.
شب چهاردهم:
در شب چهاردهم [همان] نماز [شب سیزدهم] خوانده میشود به صورت چهار رکعت با دو سلام [در هر رکعت پس از سوره «حمد» سورههای «یس» و «تَبارَک المُلک» و «توحید»].
شب پانزدهم:
[شب پانزدهم] از شبهای پربرکت است و در آن چند عمل مستحب است:
اوّل:غسل کردن.
دوّم:زیارت امام حسین(علیهالسلام).
سوم: شش رکعت نماز که در هر رکعت پس از سوره «حمد» سورههای «یس» و «تَبارَک المُلک» و «توحید» خوانده شود.
چهارم: «صد رکعت» نماز بخواند، در هر رکعت پس از سوره «حمد» «ده مرتبه» سوره «توحید» خوانده شود.
شیخ مفید در کتاب «مقنعه» از حضرت امیرالمؤمنین(علیهالسلام) روایت کرده: که هرکه این عمل را بجا آورد، حقتعالی ده فرشته به سوی او میفرستد تا دشمنانش را از پری و آدمی از او دور کنند و هنگام مرگ او سی فرشته میفرستد که او را از عذاب دوزخ ایمن کنند.
پنجم: روایت شده: که از امام صادق(علیهالسلام) پرسیدند: چه میفرمایی در حق کسیکه در شب نیمه ماه رمضان کنار قبر امام حسین(علیهالسلام) حاضر شود؟
حضرت فرمود: خوشا به حال کسیکه در شب نیمه ماه رمضان پس از نماز عشا «ده رکعت» نماز کنار قبر آن حضرت بجا آورد، البته این نماز غیر از نافله شب میباشد و بخواند در هر رکعت پس از سوره «حمد» «ده مرتبه» «توحید» را و به خدای تعالی از آتش دوزخ پناه ببرد، خدا او را نجات یافته از آتش ثبت میکند و از دنیا نرود تا فرشتگانی را در خواب ببیند که او را به بهشت بشارت میدهند و نیز فرشتگانی که او را از آتش ایمن میکنند.
اعمال مشترکه ایام البیض رمضانیه:
از اعمال مشترک این ایام، قرائت دعای مجیر است که در روایت است، هر که دعای مجیر را در ایام البیض ماه رمضان بخواند، گناهانش آمرزیده میشود، هرچند به تعداد قطرات باران و برگ درختان و ریگ بیابان باشد.
حکم نامگذاری فرزند با نام مجیر
از
حضرت آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی پرسیده شده است: آیا نام مجیر از القاب خداوند می باشد و اگر نام فرزندمان این باشد جایز است؟ نظر معظم له آن است که: در بعضی از روایات این نام برای خدا ذکر شده و نباید فرزندان را به نام خدا نامید.
شرح برخی فرازهای دعا توسط مرحوم آیت الله مجتهدی
مرحوم آیتالله احمد مجتهدی تهرانی در ابتدای شرح دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان، ضمن توصیه به خواند دعای (مجیر) در روزهای 13، 14 و 15 ماه مبارک، در خصوص مضامین بلند عرفانی و امیزههای عمیق ادعیه اسلامی میگوید: دعا تنها برای دستیابی به ثواب نیست، بلکه اصل دعا خواندن برای رسیدن به کمال است.
* تناول غذاهای حلال در استجابت دعا تاثیرگذار است
این مجتهد فقید در شرح (اللَّهُمَّ طَهِّرْنِی فِیهِ مِنَ الدَّنَسِ وَالْاَقْذَارِ) میگوید: در این دعا از خدا میخواهیم ما را از کثافات پاک کند. منظور از (کثافات)، چرک گناه و معصیت است. انسان اگر اهل معصیت باشد، بوی بدی به خود میگیرد و اگر مومن باشد، خوشبو خواهد بود. (اویس قرن) هنگامی که به ملاقات پیامبر (ص) امده بود، فضای خانه رسولالله (ص) را معطر کرده بود و فردای ان روز که پیامبر(ص) به خانه خویش باز گشت، فرمود: (اِنِّی لَاَجِدُ نَفَسَ الرَّحْمَنِ مِنْ جَانِبِ الْیمَن)، یعنی پیامبر (ص) رایحه خوش اویس را استشمام کرده بود.
وی در ادامه با تاکید بر برطرف کردن بوی تعفن روح میافزاید: در حال حاضر زمانه به گونهای است که طهارت واقعی نداریم و همه چیز شبههناک است. در طول سال انواع غذاهای حرام و شبههناک را خوردهایم و (ماه رمضان) فرصتی برای شستوشوی باطنی است. تناول غذاهای حلال در استجابت دعا تاثیرگذار است.
* راههای از بین بردن زنگار قلب
این عارف برجسته با اشاره به عبارت (الدَّنَسِ وَالْاَقْذَارِ) که (کثافات و پلیدی گناه) است، ادامه میدهد: گناه ادمی را کثیف میکند و دل را زنگار میگیرد. برای اینکه زنگار قلب را از بین ببریم باید سحرها قران بخوانیم. در روایت امده است که قلب انسان زنگ میزند، همانطوری که اهن زنگ میزند، پس قلبتان را با استغفار و قرایت قران جلا بدهید. همچنین کمک کردن و دستگیری از یتیمان هم زنگار دل را از بین میبرد.
* رابطه رسیدن اجل با غم و اندوه
ایتالله مجتهدی تهرانی در شرح عبارت (وَصَبِّرْنِی فِیهِ عَلَی کَایِنَاتِ الْاَقْدَارِ) میگوید: در این بخش از دعا از خدا میخواهیم که ما را در برابر قضا و قدر خویش راضی کند. بنابراین از خدا درخواست میکنیم که خدایا مرا بر تقدیر خودت صابر قرار بده! مراد از (کَایِنَاتِ الْاَقْدَارِ)، قضا و قدر حتمی الهی است. هر کس در لوح محفوظ قضا و قدری دارد که نمیداند صلاح او در ان امر است. این استاد اخلاق ضمن اشاره به بیتی با مضمون (دل بیغم در این عالم نباشد / اگر باشد بنیادم نباشد) گفت: در این دنیا هر شخصی به میزان خود دارای غم و مشکل است. استادم (مرحوم شیخ علیاکبر برهان) میگفت: اگر یک روز گفتی که من غصهای ندارم، بدان که اجلت نزدیک است! سید بن طاوس به فرزندش میگوید: پسرم خانه که میسازی، بگذار گوشهای از ان خرابه باشد تا بدون غصه و دغدغه نمانی.
* خواندن نمازشب، ملاک دوستی/ ماهی برای تمرین تقوا
این مجتهد فقید در شرح (وَوَفِّقْنِی فِیهِ لِلتُّقَی) میگوید: در این بخش از دعا از خدا میخواهیم که ما را موفق به تقوی کند. تقوا به معنی این هست که اگر کسی از اعمال ما با خبر شود، طوری زندگی کرده باشیم که ناراحت نشویم. ماه مبارک رمضان فرصتی برای تمرین تقوا است.
این مجتهد فقید در شرح عبارت (وَصُحْبَهِ الْاَبْرَارِ) گفت: در این بخش از دعا از خدا میخواهیم که خدایا ما را با خوبان و ابرار همنشین کند. باید به این نکته توجه داشت که با چه کسی همنشین میشویم چانچه در شعری داریم: (با بدان کم نشین که صحبت بد / گر چه پاکی تو را پلید کند). حتی طلاب در زمان قدیم توجه میکردند با طلبهای که اهل نماز شب نیست، همحجره نشوند.
مرحوم ایتالله مجتهدی تهرانی به فراز پایانی دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان یعنی (بعَوْنِکَ یا قُرَّهَ عَینِ الْمَسَاکِین) اشاره میکند و میگوید: خدایا به کمک و یاری خودت این چهار دعای من را مستجاب کن، ای کسی که روشنی چشم فقرا هستی.
وقت خواندن دعای مجیر
مرحوم آیتالله مجتهدی تهرانی بر خواندن دعای «مُجیر» در روزهای ۱۳، ۱۴ و ۱۵ ماه رمضان تأکید داشتند، زیرا هر کس این دعا را در وقتش بخواند، گناهانش آمرزیده میشود، هرچند به عدد دانههاى باران، برگهاى درختان و ریگهاى بیابان باشد!
